Italijanska kuhinja od severa do juga

Italijanska kuhinja je među najpopularnijim i najpoznatijim kuhinjama sveta. Plodne doline, pošumljene planine, gole stene, snežni vrhovi i tople mediteranske obale ispirisali su italijanske kuvare da osmisle jela koja će prosto “zaludeti” planetu. Pice, paste, lazanje, tiramisu i brojni drugi specijaliteti nalaze se na menijima mnogih restorana van Italije. Šefovi sa svih kontinenata spremaju italijanske specijalitete na neki svoj način i u skladu sa namirnicama koje imaju u podneblju u kome žive. U samoj Italiji, svaki od 20 regiona daje svoj pečat tradicionalnim ukusima. Italijanska kuhinja od severa do juga se izuzetno razlikuje, ali ono što je zajednično je strast prema jednostavno pripremljenoj hrani i prirodnim ukusima. U nastavku teksta upoznaćemo se sa tradicionalnim italijanskim menijem, pripremom testenine i gastronomskim specifičnostima regiona ove zemlje.

Italijanska kuhinja od severa do juga kroz istoriju

Za Italijane može se reći da su pravi hedonisti i gurmani. Obožavaju večere sa prijateljima, porodične ručkove, a neretko sede sami za stolom u restoranu opijeni ukusima iz tanjira. Severni deo Italije je ekonomski razvijeniji i prva asocijacija na dobru hranu su skupi restorani u kojima sede ljudi obučeni po poslednjoj modi. Jug je karakterističan po opuštenoj atmosferi, gužvama na ulicama, ali i po očuvanju tradicije. Kada šetate gradovima videćete lokalce kako, mašući rukama dok pričaju sa prijateljima, ispijaju espreso i jedu aranćine, slatke kroasane ili parče pice.

Veliki uticaj na pripremu jela u Italiji imaju njen geografski položaj, raznolika klima, kao i civilizacije koje su kroz istoriju ovde ostavlje svoj trag. U vreme antičkog Rima pretežno su se pripremala jela od povrća, a kultura pripreme hleba i testenina razvija se nakon pada Rimskog carstva. Na Siciliju i u južnu Italiju Arapi su doneli sladoled i druge svoje poslastice i slatkiše. Danas, neki od najvećih italijanskih gradova iz različitih delova zemlje poznati su po svojim gastronomskim specijalitetima. Milano je poznat po svom rižotu, Bolonja po torteliniju, a Napulj po pici. Zato, kada putujete u Italiju, uživajte u tradiciji i eksploziji ukusa na svakom koraku.

Tradicionalni italijanski meni

Značaj kuhinje u italijanskoj kulturi je ogroman. Italijanska kuhinja je deo nacionalnog identiteta, a svaki region se ponosi svojim načinom pripreme jela. Ukoliko ste čitali knjigu i/ili gledali film “Jedi, moli, voli”, prva priča se odvija upravo u Italiji. Kada želite dobro da jedete, znate da sa ovom zemljom nema greške.

Porodična okupljanja i okupljanja sa prijateljima uz dobar obrok su svetinja za Italijane. Jede se polako, sa uživanjem u svakom zalogaju. Vole da ispoštuju vreme obroka, čak iako nisu gladni. Sigurno znate da se u Italiji najčešće radi dvokratno kako bi se ispoštovala pauza za ručak. Sve dnevne obaveze planiraju se naspram ručka i večere. Doručak je jedini obrok koji čak mogu i da preskoče ili ga pojedu “s nogu”. Italijani obično ujutru popiju kratki espreso i eventualno pojedu neko slatko pecivo iz pekare.

Za razliku od naše kulture, u Italiji se praktikuje aperitivo u kasnim popodnevnim časovima (od 19 do 21 h). Uz aperol ili kampari se prezalogaji neka užina. Ovo je tipično za Milano i još neke gradove na severu zemlje, mada se u poslednje vreme sve više primenjuje i u centralnim krajevima. Jedan od saveta za putovanje u Rim je da ne propustite ovaj društveni ritual u boemskoj četvrti Trastevere ili u okolini Španskih stepenica. Osetićete pravi duh Italije i sve čari hedonizma.

Iako je italijanska kuhinja od severa do juga različita, primetićete da je tradicionalni meni svugde ispoštovan. Kao toplo ili hladno predjelo služi se antipasti (caprese salata, masline, brusketi, riba, suhomesnati proizvodi). Prvo jelo koje se naziva primo je toplo. To mogu da budu pasta, njoke, palenta ili supa, obično bez mesa. Drugo jelo, odnosno secondo, predstavlja glavno jelo. Riba, morski plodovi i meso se služe u različitim oblicima. Contorno je sporedno jelo, obično neka salata. Nakon ovog menija, slede desert i kafa. Kako bi ublažili ukus kafe, Italijani praktikuju da posle nje popiju malu čašu likera ili ammazzacaffe (grappa od grožnja ili limoncello od limuna). Tu se zaokružuje tradicionalni italijanski meni.

Testenina – simbol Italije

Svaka regija u Italiji ima svoju priču o poreklu testenine. Dok Đenovljani tvrde da su njihovi trgovci dobili recept od nomadskih plemena, Venecijanci imaju stav da je moreplovac Marko Polo prvu testeninu doneo iz Kine. Rimljani se ne slažu sa njima, već ponosno ističu kako su imperatori i senatori u antičkom periodu već jeli testeninu. Sicilijanci imaju svoju verziju priče po kojoj su oni prvi probali testeninu, jer su im je doneli stari Grci i Arapi.

Kako god bilo, testenina je danas simbol Italije. Postoje dve osnovne vrste, a to su suva testenina ili pasta secca i sveža testenina odnosno pasta fresca. Sigurno ste čuli da Italijani spremaju testeninu “al dente”. U prevodu, “al dente” znači “prema zubu”, a misli se da pasta ne bude prekuvana, već čvrsta pod zubima.

Specijaliteti iz severne Italije – minestrone i tiramisu

Najpoznatiji specijalitet iz severnog dela Italije je čorba minestrone. Inače, u ovom delu zemlje lokalci obožavaju vruće čorbe, tanjire sireva i razne vrste povrća. Sir, tartufi, palente i rižota suvereno vladaju u domaćim kuhinjama i restoranima. Najpoznatiji specijalitet sa krompirom je pizzoccheri.

Region Trentino – Južni Tirol, pod uticajem Habzburške monarhije, već decenijama proizvodi razne vrste kobasica, jogurta i jela od slatkovodnih riba. Najpopularnija hrana su štrudla sa jabukama, knedle i kiseli kupus. Regija Furlanija (oko Trsta) poznata je po tradicionalnoj San Daniele del Friuli šunki i po sirevima Montasio i Frico. Glavna jela regije su palenta i porcina, jelo napravljeno od kuvane svinjetine servirano sa kiselim kupusom i senfom, i supe bogate povrćem i mahunarkama. U regionu Veneto, čiji je glavni grad Venecija, najpopularnija jela su teleća džigerica dinstana sa belim lukom (fegato alla veneziana) i sopa caldo ili vruća supa sa golubijim i pilećim mesom. Verona je čuvena po kolaču tiramisu, specifičnom po ukusu kafe.

Kuhinja iz centralne Italije – najbolje domaće testenine

Kada dođete da posetite Toskanu, Umbriju, Lacio i Marke, uživaćete u domaćim testeninama, tartufima i kvalitetnoj svinjetini. Naravno, vino je neizbežan deo obroka u ovom delu Italije. Neka od jela koja bi trebalo obavezno da probate su: crostini Toscani (sa pilećom jetrom), panzanella (hladna salata od hleba, paradajza, bosiljka i crvenog luka), castagnaccio (toskanski kolač od kestenovog brašna). Tu su i pecorino tvrdi sir, scamorza kravlji sir, insaccati kobasica i sott‘olio plavi patlidžan u ulju, koji se obično služi kao antipasti.

Jug Italije – prva pica je napravljena u Napulju

Južna Italija favorizuje tipično mediteransku kuhinju. Miris limuna, mandarina i pomorandži opojno se širi na sve strane, naročito oko Sorenta i duž Amalfi obale. Najbolja užina u ovom delu zemlje su nar i smokve. Treba istaći i da je Napulj “kolevka” pice. Prva pica napravljena je u ovom gradu 1889. godine u čast kraljice Margarite Savojske. Danas je pica margarita jedna od najpopularnijih pica na svetu, a njeni sastojci su samo paradajz, beli sir mocarela i bosiljak (kao sa boja italijanske zastave). Sa juga Italije potiče čuvena mozzarella, kao i salata caprese.

Sicilija se može pohvaliti svojom kuhinjom i planetarno popularnim specijalitetima kao što su aranćine (loptice od pirinča sa različitim punjenjem), kanoli (desert od hrskavog testa i rikota sira) i punjene sardine ili sarde al beccafico.

 

Kada sve ovo pročitate, sigurno ćete ogladneti. Probajte sami da napravite neki od italijanskih specijaliteta, a kada otputujete na Apeninsko poluostrvo, uverite se koliko je različita, a opet fantastična, italijanska kuhinja od severa do juga.